Prawa autorskie fotografa czyli nie dajcie się nabić w butelkę

Po raz kolejny znajomy fotograf zwraca się do mnie z tym samym pytaniem: czy jeśli sprzedał prawa autorskie do zdjęć, to czy może pokazać je w swoim portfolio. Odpowiedz jest prosta. Może.

Nasi klienci często mylą pojęcia i stąd dochodzi do takich dziwnych ustaleń: skoro sprzedałeś nam prawa autorskie, to nie pozwalamy ci na pokazywanie tych zdjęć na twojej stronie. Umówić się tak można, czemu nie, ale tylko pod warunkiem, że fotograf nie chce pokazywać tych zdjęć. Natomiast żadnym prawem, klient nie może wam zabronić umieszczenia waszych własnych zdjęć w portfolio.

Prawa autorskie do zdjęć dzielą się na dwa podstawowe rodzaje.

Prawa autorskie majątkowe, to te właśnie możemy sprzedać i wtedy wtedy nie będziemy czerpać już żadnych zysków z tych fotografii. nawet wtedy jednak pozostają nam prawa autorskie osobiste. I te prawa są NIEZBYWALNE. A to oznacza, że za żadne pieniądze świata, w świetle prawa nie możemy ich sprzedać, podarować, odstąpić, czy wypożyczyć. To ty jesteś autorem zdjęcia i nikt i nic nie może tego zmienić. Nawet Putin.

Ustawa o prawie autorskim daje nam gwarancję, że zawsze pozostaniemy autorem zdjęcia, nawet jeśli sprzedamy pełne prawa autorskie, to nadal będziemy mogli pokazać to zdjęcie w swoim portfolio, a nowy właściciel będzie musiał podpisać fotografię naszym nazwiskiem. Od tego ostatniego są niestety ciągłe odstępstwa, a czasem po prostu zaniedbania. Ktoś nie wie, że trzeba podpisać, ktoś inny zapomni, albo zdjęcie użyte jest w taki sposób, że nie da się go po prostu podpisać, lub zwyczajowo się nie podpisuje. To ostatnie jest bardzo częste w reklamie.

Zamiast sprzedawać prawa autorskie, z punktu widzenia fotografa, ale też i klienta, jest sprzedaż licencji na wykorzystanie zdjęcia.

Fotograf udziela licencji na wykorzystanie fotografii  na określony czas, na konkretne pola eksploatacji (prasa, internet, materiały drukowane itd.) na określone terytorium (Polska), czy nawet nakład publikacji. Taką licencję można udzielić na wyłączność (wtedy zdjęcie jest zablokowane, a klient ma gwarancję, że nikt inny go nie użyje), albo bez prawa wyłączności (wtedy można równocześnie udzielić innej lub podobnej licencji, tak działają banki zdjęć royalty free).
Po skończeniu licencji, klient nie ma już prawa korzystania dalej ze zdjęcia, a my możemy sprzedawać go dalej.

Dla większości klientów, też korzystniejsze jest kupienie licencji, a nie praw majątkowych,

ponieważ licencję wrzucają w koszta działalności w prosty sposób, natomiast prawa majątkowe, jak nazwa wskazuje, stają się majątkiem trwałym firmy i jako takie są rozliczane w bardziej skomplikowany sposób. Gdy więc klient bardzo chce kupić prawa autorskie, zamiast licencji, poproście by klient porozmawiał na ten temat z księgowością na ten temat.
Często klienci mocno obstawiają przy zakupie praw, bo sami są nieświadomi czym są prawa autorskie, czym licencja i jakie są między nimi różnice.

Poruszyłem dzisiaj tylko mały kamyczek na szczycie czubek góry lodowej, jaką jest ustawa o prawach autorskich. Jeżeli będziecie mieli pytania, będę wracał do tego tematu.